Boeken voor kinderen
Rond het thema verlies zijn veel kinderboeken geschreven. Voor kinderen is het verlies van een dierbare een ingrijpende gebeurtenis. Boeken kunnen helpen bij rouwverwerking of het begrip van de dood. Ik noem er een aantal, allemaal op een eigen manier verteld en weergegeven.
Siens hemel (3+)
van Bibi Dumon Tak & Annemarie van Haeringen
Toen Sien vertrok schoven de zwarte wolken aan de hemel heel even uit elkaar om het hondje erdoor te laten, rechtstreeks de hemel in. ‘Wat nu?’ vroeg Klein Broertje. Wat zou er met Sien gebeuren nu ze dood was. Kon ze wel spelen in de hemel? Niemand wist het.
De tekst en de tekeningen van dit bijzondere, troostende pareltje sluiten ontroerend mooi op elkaar aan en maken samen ruimte voor kleur na verdriet.
Kikker en het vogeltje (3+)
van Max Velthuijs
Kikker ontdekt een vogeltje op de grond. Is het ziek, slaapt het? Kikker, Varkentje en Eend weten het niet zeker. Dan vertelt Haas dat het vogeltje dood is. De vrienden begraven het vogeltje onder aan de heuvel. Ze zijn er helemaal stil van, tot Kikker plotseling begint te rennen. Ze spelen tikkertje en genieten van het leven. Een mooi, toegankelijk, rond verhaal om kinderen met doodgaan kennis te laten maken.
Doordat de verhalen over Kikker zich zo makkelijk laten voorlezen, zou je bijna vergeten hoe knap is dat Max Velthuijs er zo goed in is om serieuze onderwerpen zo ‘eenvoudig’ bespreekbaar te maken.
Dat is heel wat voor een kat (4+)
van Judith Viorst & Fleur van Weel
Het helpt vaak om nadat iemand is overleden na te denken en te praten over mooie, knappe, herkenbare eigenschappen van die persoon, of van dat dier. En dat is precies wat de moeder de ik-figuur na het overlijden van Roetje de kat vraagt om te doen. Het kindje bedenkt, ondanks zijn verdriet, wel tien bijzondere dingen die hij over Roetje kan vertellen op de begrafenis.
Dit prachtig geïllustreerde boekje probeert niet om het treurige minder erg te maken. Het biedt eerder een manier om ermee om te gaan, om iets te doen, om erover te praten én het brengt terloops de vragen over wat er met iemand die dood gaat gebeurt ter sprake.
Een boom vol herinneringen (4+)
van Britta Teckentrup
De oude vos heeft een lang en gelukkig leven gehad. Op een dag sluit hij zijn ogen voor altijd. De dieren uit het bos zijn heel verdrietig en verzamelen zich rondom vos. Een voor een vertellen ze elkaar een herinnering. Uit die herinneringen groeit een boompje.
Net als het boek over Roetje, geeft dit prentenboek – dat er ook nog eens wondermooi uitziet – kinderen een manier om wat met hun gedachten en gevoelens te doen. Zo zou je samen een boompje kunnen maken of neerzetten waar je herinneringen in kunt hangen en bewaren.
Groter dan een droom (6+)
van Jef Aerts & Marit Törnqvist
Nu weet ik best dat je veel kan als je dood bent. Je kan gesprekken doen stilvallen en mensen doen huilen. (…) Maar fietsen?’ Een overleden meisje neemt haar broertje op een nacht mee op een fietstocht. Hij vindt het spannend, leuk en ook verdrietig. ‘Niet zomaar verdriet. Ik had dit verdriet altijd al gevoeld. Het was een oud verdriet zonder tranen. Het hing als behangpapier in alle kamers van ons huis.’ Als hij wakker wordt is ze weg en vertelt hij zijn ouders dat hij haar heeft gezien: ‘En ze was groter dan een droom.’
De sfeer van de tekeningen en het verhaal zijn fantasierijk, betoverend en treffend raak tegelijk.
Doodgewoon (6+)
van Bette Westera & Sylvia Weve (6+)
De gedichten en illustraties uit deze bijzondere bundel zijn kleurrijk als het kan, zwart als het moet. Ze gaan over missen (‘Ik mis je als ik keelpijn heb, ik mis je als ik val. Ik mis je nergens echt het ergst, maar altijd overal.’), over vragen, over angsten, over culturen. Over het overlijden van een ouder, een zusje, een vriendje, een te vroeg geboren kindje, een huisdier, een klasgenoot, over een meisje dat zelf uit het leven stapt… Ze verhalen over bijna alle gezichten van de dood. De meesterlijke tekeningen lopen in elkaar over nog voordat je de bladzijden omslaat.
Doodgewoon won in 2015 de Woutertje Pieterseprijs, een Vlag en Wimpel én de Gouden Griffel.
Papa, hoor je me (8+)
van Tamara Bos & Annemarie van Haeringen
De papa van Polle is overleden, maar Polle gelooft dat hij hem nog wel hoort. Hij vertelt zijn vader wat er gebeurt en wat er is gebeurd. Over de ziekte, waarbij soldaatjes het – als in Stratego – tegen elkaar moesten opnemen. Over dat er één gemeen soldaatje overbleef dat ervoor zorgde dat zijn vader verloor. En ook over wat er nu gebeurt, over de bloemen, de stilte en het verdriet. En over mooie herinneringen.
Na het lezen van dit verhaal, dat zo mooi verbeeld wordt door de symnolische tekeningen, weet Polle dat zijn vader altijd zijn vader zal blijven en dat hij hem altijd zal horen.
Hoe ik per ongeluk een boek schreef (11+)
van Annet Huizing
Deze bijzondere Zilveren Griffel-winnaar gaat over de elfjarige Katinka die door schrijflessen van haar beroemde overbuurvrouw Lidwien en de komst van de nieuwe vriendin van haar vader met een verrassende, verfrissende blik naar haar leven leert te kijken.
Een klein, subtiel, ontroerend verhaal dat kinderen uitnodigt zelf hun gedachten op papier te zetten en veel meer is dan alleen een boek met schrijflessen of een boek over een meisje dat haar overleden moeder opeens gaat missen. Het is – precies zoals de Griffeljury schreef – van alles wat en van alles evenveel.
Zeven minuten na middernacht (14+)
van Patrick Ness
Sinds bekend werd dat de moeder van Conor kanker heeft, is het alsof hij onzichtbaar is geworden. Dat is niet fijn, maar voor Conor zijn er moeilijkere dingen… Langzaam ontdekt hij wat hij diep in zijn hart al weet: zijn moeder wordt niet meer beter. Op een nacht krijgt hij bezoek van een monster dat hem verhalen vertelt en hem helpt het dapperste, meest ware en zware te doen.
Hoewel het moeilijk is om het droog te houden bij dit veelbekroonde boek, gaat het verhaal om meer dan het oproepen van tranen. Het beschrijft ten diepste hoe verscheurend afscheid kan zijn, hoe moeilijk het is om los te laten. Hoe niet alle verhalen goed aflopen.